Kwa.
, Afɔ. 20
1. AMEWO ƑE ÐETSƆTSƆLE MENA YESU
a. Esi Yudatɔ aɖewo se Yesu hekpɔe wònɔ gbeƒã ɖem gaglãa la, nuka bia? Yohanes 7:25, 26.
“Kristo ƒe nyaselawo dometɔ geɖe siwo nye Yerusalem nɔlawo, eye womenya nu tso dziɖulawo ƒe nugbeɖoɖo ɖe Eŋu ŋu o la, se le wo ɖokui me be ŋusẽ aɖe si ŋu womate ŋu axe mɔ ɖo o la he yewo va Eyama gbɔ. Kakaɖedzia te ɖe wo dzi be Mawu ƒe Vie yenye.” — The Desire of Ages, axa 457.
b. Aleke Satana wɔ nu ɖe dziɖulawo ŋu tsɔ he ɖikeke vɛ? Yohanes 7:27.
“Satana nɔ klalo be yeagblɔ ɖikeke; eye na esia ta wodzra mɔa ɖo to woawo ŋutɔ ƒe nukpɔsusu totro siwo ku ɖe Mesia la kple Eƒe vava ŋu me. Woxɔe se zi geɖe be woadzi Kristo le Betlexem, gake le ɣeyiɣi aɖe megbe la, abu, eye le Eƒe dzedze zi evelia me la, ame aɖeke manya afisi Wòtso o. Menye ame ʋɛ aɖewo menɔ anyi siwo gblɔ be ƒomedodo aɖeke manɔ Mesia la kple ameƒomea dome le dzɔdzɔme nu o. Eye esi wònye be Yesu Nazarettɔ la meɖo Mesia ƒe ŋutikɔkɔe ƒe nukpɔsusu si bɔ o ta la, ame geɖe ɖo to aɖaŋuɖoɖo si nye, ‘Togbɔ be míenya Ame sia tso afi si Wòtso hã, gake ne Kristo va la, ame aɖeke menya afi si Wòtso o.’ ”—Ibid.
Dzoɖ.
, Afɔ. 21
2. ÐOÐO VƆ̃ÐI SI MEDZE DZI O
a. Esi Yesu xlẽ Eƒe toɖola ɖikekelawo ƒe susuwo la, nya kae wògblɔ na wo? Yohanes 7:28.
“Esi wonɔ ʋuʋum le ɖikeke kple xɔse dome alea la, Yesu tsɔ woƒe tamesusuwo ɖo eŋu na wo be: ‘Mi ame evea siaa mienyam, eye mienya afi si metso, eye menye nye ŋutɔe metso o, ke boŋ Amesi dɔm ɖa la, enye nyateƒetɔ, amesi mienyae o.’ Wogblɔ be yewonya nusi wòle be Kristo ƒe gɔmedzedze nanye, gake yewomenya nu tso eŋu kura o. Ne ɖe wonɔ agbe ɖe Mawu ƒe lɔlɔ̃nu nu la, anye ne wonya Via esime wòɖee fia wo.” — The Desire of Ages, axa 457.
b. Esi nyaʋiʋli aɖeke menɔ Yudatɔwo ƒe ŋgɔnɔlawo si tsɔ tsi tre ɖe Yesu ŋu o ta la, mɔ ka dzie woto dze agbagba be yewoazi ɖoɖoe? Yohanes 7:30 (afã gbãtɔ). Le nyateƒe me la, nukatae womate ŋu alé Eyama o? Yohanes 7:30 (kpa mamlɛtɔ).
“Nyaselawo mete ŋu se Kristo ƒe nyawo gɔme o. Edze ƒã be wonye nya si wògblɔ le Sanhedrin la ŋkume ɣleti geɖe do ŋgɔ, esime wòɖe gbeƒãe be yenye Mawu ƒe Vi la gbugbɔgagblɔ. Abe alesi dziɖulawo dze agbagba ɣemaɣi be yewoaƒo xlã Eƒe ku ene la, nenema ke fifia wodi be yewoaxɔe; ke ŋusẽ makpɔmakpɔ aɖe xe mɔ na wo, si ɖo seɖoƒe na woƒe dziku, eye wògblɔ na wo bena: Afisi nàyi, eye mègayi didiƒe o.”— Ibid.
c. Aleke ame geɖe ɖe woƒe xɔse le Yesu me fia—eye nukae dziɖulawo ɖo be yewoawɔ ne wonya kpɔe be ameawo se veve ɖe Eŋu? Yohanes 7:31, 32.
“Farisitɔwo ƒe ŋgɔnɔla siwo nɔ ŋku lém ɖe ale si nuwo le edzi yim ŋu dzitsitsitɔe la lé veveseseɖeamenu ƒe dzesiwo le ameha la dome. Esi wowɔ kaba yi nunɔlawo ƒe tatɔwo gbɔ la, woɖo woƒe ɖoɖowo be yewoalé Eyama. Gake wowɔ ɖoɖo be yewoakplɔ Eyama ne Eya ɖeka koe li; elabena dzi menɔ wo ƒo lée le dukɔ la ŋkume o.”— Ibid., axa 457, 458.
Braɖ.
, Afɔ. 22
3. KPEKPE LA
a. Le azãɖuɖua ƒe ŋkeke mamlɛa dzi la, kpɔɖeŋu nyui kae Yesu zã tsɔ fa akɔ na luʋɔ siwo nu vɔ̃ ti kɔ na? Yohanes 7:37, 38.
“Dzi si xɔa Mawu ƒe nya la mele abe ta si le dzo dam ene o, mele abe tsido gbagbã, si bu eƒe kesinɔnu ene o. Ele abe todzitɔsisi, si tsidzɔƒe siwo medoa kpo nu o ɖuna, siwo ƒe tsi fafɛ siwo le keklẽm la tia kpo tso agakpe dzi yia kpe dzi, eye wònaa gbɔdzɔe ame siwo ŋu ɖeɖi te, tsikɔwuametɔwo, amesiwo tsɔ agba kpekpewo. Ele abe tɔsisi si le sisim atraɖii eye ne ele ŋgɔ yim la, ele goglom ɖe edzi, va se ɖe esime eƒe tsi siwo naa agbe la kaka ɖe anyigba bliboa dzi. Tɔsisi si yia ha dzim le mɔ dzi la gblẽa eƒe nunana si nye amagbe kple kutsetse la ɖi. Gbe siwo le eƒe gowo dzi la nye amadede dama yeye, atiawo ƒe amadede nye amagbe, seƒoƒoawo sɔ gbɔ wu. Ne anyigba mlɔ anyi ƒuƒlu eye wòle blɔ le dzomeŋɔli ƒe dzoxɔxɔ sesẽ la te la, amadede dama aɖe dea dzesi tɔsisia ƒe zɔzɔ.
“Nenema kee wòle le Mawu ƒe vi vavã hã gome. Kristo ƒe subɔsubɔha ɖea eɖokui fiana abe gɔmeɖose si naa ŋusẽ ame, si xɔ aƒe ɖe afisiafi, si nye gbɔgbɔmeŋusẽ gbagbe, si wɔa dɔ, ene. Ne woʋu dzi na nyateƒe kple lɔlɔ̃ ƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi si le dziƒo la, gɔmeɖose siawo agatso abe tɔsisiwo ene le gbedadaƒo, eye wòana kutsetsewo nadze le afisi kutsetse kple hiãkame le fifia.”— Prophets and Kings, axa 233, 234.
“ ‘Ne tsikɔ le ame aɖe wum’ le gbɔɖeme mɔkpɔkpɔ, ɖeɖekpɔkpɔ tso nuvɔ̃ ƒe nɔnɔmewo me la, Kristo gblɔ be, ‘nava Gbɔnye, eye wòano nu.’ Yohanes 7:37.”— The Ministry of Healing, axa 179.
b. Aleke wòle be míase amekpekpe sia gɔme geɖe wu? Yohanes 7:39.
“Kristo tsɔ nyateƒe ƒe gɔmeɖosewo ɖo nyanyuia me. Le Eƒe nufiafia me la, míate ŋu ano tɔsisi dzadzɛ siwo sina tso Mawu ƒe fiazikpui la me.”— Testimonies for the Church, babla 8, axa 309.
“Nusi míehiãe nye subɔsubɔha gbagbe. Ame ɖeka si ƒe agbanɔamedzi ŋuti nukpɔsusuwo keke ta, si ƒe luʋɔ le hadede kple Mawu me eye dzonɔameme yɔe fũ ɖe Kristo ŋu la akpɔ ŋusẽ sẽŋu aɖe ɖe nyuiwɔwɔ dzi. Menoa tsi le tɔsisi si le bɔbɔe, si me tɔsisi le, si me ɖiƒoƒo le me o, ke boŋ tsi dzadzɛ, kɔkɔ siwo le vudoa ƒe ta me lae wònoa tsi le; eye ate ŋu agblɔ gbɔgbɔ kple ŋusẽ yeye na hamea. Esi nyaƒoɖeamenu si tso egodo le dzidzim ɖe edzi la, Mawu ana eƒe hamea nade dzo to nyateƒe kɔkɔe vevi siwo dzi woxɔ se la dzi. Gbɔgbɔ Kɔkɔe si tso dziƒo, si le dɔ wɔm kple Mawu ƒe viŋutsuwo kple vinyɔnuwo la, aɖu mɔxenuwo dzi eye wòalé teƒe nyui la ɖe futɔa ŋu. Mawu dzra aʋadziɖuɖu gãwo ɖo ɖina Eƒe nyateƒelɔ̃lawo,sedziwɔlawo.” — Ibid., babla 5, axa 581.
Kuɖ,
Afɔ. 23
4. NYA SIWO ME SƆ KPLE BUBU AÐEKAKE O
a. Le alesi Kristo ƒo nu tso agbetsia ŋu ta la, nukae ame geɖe ƒo nya ta—eye nukatae? Yohanes 7:40 (tsɔe sɔ kple Mose V, 18:15).
b. Togbɔ be mɔkpɔkpɔ ma tɔgbe ʋã ame aɖewo hã la, aleke ame bubuwo wɔ nui? Yohanes 7:41–44.
c. Sedede kae asrafomegãawo xɔ tso woƒe dziɖulawo gbɔ? Yohanes 7:45 . Nukatae womete ŋu kplɔ wo ɖokui vɛ be yewoalé Yesu o? Yohanes 7:46 .
“Le azãɖuɖua ƒe ŋkeke mamlɛa dzi la, asrafomegã siwo nunɔlawo kple dziɖulawo dɔ ɖa be woalé Yesu la, trɔ gbɔ Eyamanɔmee. Wobia wo kple dziku be, ‘Nukata miekplɔe vɛ o?’ Wotsɔ moveviɖoɖo ɖo eŋu be, ‘Ame aɖeke meƒo nu abe Ame sia ene kpɔ o.’
“Wo sesẽ abe alesi woƒe dziwo sesẽ ene la, Eƒe nyawo na wofa. Esime wònɔ nu ƒom le gbedoxɔa ƒe xɔxɔnu la, wotsi anyi didi, be yewoalé nane si woate ŋu atrɔ ɖe Eŋu. Gake esi wonɔ to ɖom la, woŋlɔ tameɖoɖo si ta wodɔ wo ɖo la be. Wotsi tre esime ŋutsuwo nɔ gegem ɖe eme. Kristo ɖe eɖokui fia woƒe luʋɔwo. Wokpɔ nusi nunɔlawo kple dziɖulawo makpɔ o—mawunyenye ƒe ŋutikɔkɔe yɔ ameƒomea me fũ.” — The Desire of Ages, axa 459.
“[Kristo] zã dzɔdzɔmenu siwo wonya nyuie, tsɔ wɔ Mawu ƒe nyateƒea ƒe kpɔɖeŋu. Ale wodzra dzia ƒe anyigba ɖo be wòaxɔ nuku nyui la. Ena Eƒe nyaselawo se le wo ɖokui me be wotsɔ yeƒe didiwo sɔ kple yewo tɔ, be Eƒe dzi nɔ ƒoƒom le veveseseɖeamenu me na wo le woƒe dzidzɔkpɔkpɔ kple nuxaxa me. Le ɣeyiɣi ma ke me la, wokpɔ ŋusẽ kple nu nyui wɔwɔ ƒe ɖeɖefia si de ŋgɔ sasasã wu esi le woƒe rabi siwo ŋu wodea bubui wu la si le Eyama me. Wotsɔ nu bɔbɔe, bubu, kple ŋusẽ si womenya vaseɖe fifia o de dzesi Kristo ƒe nufiafiawo, eye woƒe ɣlidodo le lɔlɔ̃nu faa me enye be: ‘Ame aɖeke meƒo nu abe Ŋutsu sia ene kpɔ o.’ Ameawo ɖo to Eyama kple dzidzɔ; gake nunɔlawo kple dziɖulawo—woawo ŋutɔwo nye alakpatɔwo le woƒe ŋuɖoɖo ɖe wo ŋu abe nyateƒea dzikpɔlawo ene—lé fu Kristo ɖe amenuveve ŋutɔŋutɔ si woɖe fia, si he amehawo ɖa le wo gbɔ be woadze agbe ƒe Kekeli la yome la ta. To woƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi dzi la, Yuda-dukɔa mete ŋu de dzesi Eƒe mawume nɔnɔme o ta la, wogbe Ðela la.” — Testimonies for the Church, babla 5, axa 747.
Yaw,
Afɔ. 24
5. DIDILA NYATEƑETƆ SI LE TSITSI DIM
a. Aleke nunɔlawo ƒe tatɔwo kple Farisitɔwo ka mo na amegãwo? Yohanes 7:47–49.
b. Gblɔ dzeɖoɖo si kplɔe ɖo kple Nikodemo—si ɖe eƒe tsitsi fia tso esime wòbia gbe Kristo le zã me le Yohanes ta 3. Yohanes 7:50–52.
“[Nikodemo] ɣla nyateƒea ɖe eƒe dzi me, eye kutsetse boo aɖeke medze le eŋu o ƒe etɔ̃ sɔŋ. Gake togbɔ be Nikodemo melɔ̃ ɖe Kristo dzi le dutoƒo o hã la, edo kplamatse nunɔlawo ƒe nugbeɖoɖo be yewoatsrɔ̃e enuenu le Sanhedrin ƒe takpekpea me.” — The Acts of the Apostles, axa 104.
“Nufiame si Kristo na Nikodemo [le eƒe zã me sasrãkpɔ le Yohanes ta 3 me] mezu dzodzro o. Kakaɖedzi va nɔ eƒe susu me, eye le eƒe dzi me la, exɔ Yesu. Tso esime wòbia gbe Ðela la, edzro Nubabla Xoxoa ƒe Ŋɔŋlɔawo me vevie, eye wòkpɔ nyateƒe si wotsɔ da ɖe nyanyuia ƒe nɔnɔme vavãtɔ me.
“Nya si wòbia la nye nunya, eye anye ne ekafu eɖokui na amesiwo nɔ zi me le aɖaŋuɖotakpekpea me ne menye ɖe futɔwo ble wo o. Gake nazãbubu yɔ wo me ale gbegbe be nyaʋiʋli aɖeke si da asi ɖe Yesu Nazaretetɔ dzi, aleke kee wòɖaka ɖe edzi o, metsɔ agba aɖeke ɖe wo dzi o. Ŋuɖoɖo si Nikodemo xɔ lae nye, ‘Wò hã Galileatɔ nènyea? Midzro eme, eye mikpɔe ɖa, elabena nyagblɔɖila aɖeke metso Galilea o.’
“Woble nunɔlawo kple dziɖulawo, abe alesi Satana di be yewoanɔ ene, be woaxɔe ase be Kristo tso Galilea. Ame aɖewo siwo nya be Betlexem ye wodzii le la, zi ɖoɖoe, bene woagaxɔ ŋusẽ le alakpanya la si o.” — The SDA Bible Commentary [EG White Comments], babla 5, axa 1136.
Fiɖ,
Afɔ. 25
AME ÐOKUI ƑE NYABIASEWO
1. Nu ka tae Yesu he ameawo ƒe susu hede bubu wo ŋu?
2. Aleke Yuda-dziɖulawo yi edzi nɔ agbagba dzem be yewoaxe mɔ na Yesu?
3. Dutoƒonya kae Yesu tsɔ ɖe eŋu le azãɖuɖua ƒe ŋkeke mamlɛa dzi?
4. Ðe nyaʋiʋli gã si do mo ɖa le esia ta la me.
5. Ne mebu ame siwo menya ŋu la, nuka dzie wòle be maɖo ŋkui le Nikodemo ŋu?