Ubwa Ntanshi
Cipundu milimo 1
1. UMULINGANYA UMWABULA BU KAITEMWE
a. Lumbula ifintu ifisuma fibili ifyo ifyalumbulwa pa mano aya kufuma kumulu. Yakobo 3:17 (lcipande ca kulekelesha).
“Umutumwa Yuda asosa ukuti: ‘bamo balikwata inkumbu, mu kupanga ubu pusano.’ No bu ubupusano tabufwile ukucitwa mu mupashi wa muncishanya. Takuli icinso icifwile ukupelwa umupashi uu lepilibula ukuti: ‘nga cakuti wa ngafwilisha, naine nka kwafwilisha.’ Uku kukana shishiwa, mibombele ya calo, taisekesha Lesa. Kulapela umu ncishanya no kutashiwa umo umwaba fye ubuno nshi. Kulangisha umu ncishanya ku bantu bambi, ukuli isubilolya kukwatako amashuko ukupitila muli bene. Kufwaisha ubusuma bwabo ukupitila mu kubatent-emba pakutli bengatubika pa mulu ukucila bambi umupwilapo ukuba abalinga nga fwebene.”—Testimonies for the Church, vol. 4, pp. 221, 222.
“Lesa tatemunwa ne milimo iya bunang’ani iibombwa mu cilonganino. Ale cenekela bakalama bakwe ukuba aba cishinka mu kwebaula na mukulingika. Bafwile ukufumya icilubo mukubomfya inkonka Lesa apela mwishiwi lyakwe, temukucita ukulingana na malangulushi yabo aya imyumfwile yabo. Tabafwile ukubomfya inshila umwaba ubunkalwe, umu cishacinani [umusobololo], ukubilima, umulimo uucitwa ukwabula ukushikatala. Amaka ayalebomfiwa ku kuwamya icilonganino ukufuma ku kukana sanguluka kwa mibele yafwile yacitwa munshila yakwa lesa. Ukwa bula akapatulula, ukwabula bu mumbi munda, ta kufwile ukuba bamo abatemwikwa, e bo imembu shabo shabikwa nge shinono ukucila isha bambi. Iyee, ni shani ifyo bonse tufwile ukubatishiwa no mupashi wa mushilo. Lyena lyonse tukabomba na mano yakwa Klistu, umwaba Inkumbu, Uluse, kabili ne nkutu mutima, ukulangisha ukutemwa ku mu bembu ilyo no kupata ulubembu no lupato ulwafikapo.”—The Ellen G. White 1888 Materials, p. 144.
Ubwa Cibili
Umupundu Milimo 2
2. UKWIMININAKO KLISTU BWINO
a. Ni munshila nshi emo Klistu twinga mwi mininako bwinobwino mu misosele yesu? Yakobo 3:18.
“Calibafye ici ngacitwa uku bilisha Klistu ne milomo yesu lelo twali mukana mu mibombele. Ifisabo fya mupashi ifilangishiwa mu mweo e fyaba ifyaku mubilishishako. Nga cakuti twalisha fyonse pa mulandu wakwa Klistu, imyeo yesu ikaba iya icefya, ukusosa kwesu kukaba ukwa ku mulu, imicitile yesu ikaba iyabula akalema. Ulwambu ulwa maka ulwa cine ululesangulula mu mupashi, kabili no mubele wakwa Klistu ukalangishiwa mu mweo, ifya kushimika ena. Nga cakuti amashiwi ya mweo wape ya byalwa mu mutima wesu, ifisabo ifi fumamo bololoke no mutende. Kuti twakana Klistu mu myeo yesu ukupitila mu kutemwa uku cibondola nangula fye mu kuitemwa fye, ukupitila mu mipulwe ne fya kusekeshasekesha, kabili no kupitila mu kufwaya ubucindami bwa calo. Kuti twa mukana mu mimonekele yesu iya kunse ukupitila mu kuwila ku calo, ukupitila muku moneka ukwa cilumba nangula mu mifwalile iya kuisamika. Kupitila fye mu kulola lyonse no ku shipikisha kabili na mukupepa no mukosha lyena tuli no kulangisha mu myeo yesu umubele wakwa Klistu nangula ulwambu ulwa cine ulu letushiisha. Abengi ba latamfya Klistu mu ndupwa shabo mu kukanatekanya, kumupashi wa bukali. Ababe ifi balikwata fimo efyo bafwile bacinfya muli ici.”—Testimonies for the Church, vol. 1, pp. 303, 304.
b. Mi belenshi iya buntu nse iyaba iyaseka iyo ii salanganina mu mweo wesu uwa cila bushiku iyo ii lefwaikwa ukuicimfya—kabili mulandu nshi? Yakobo 4:1–3.
“Caliba cintu ica bulanda ukukana ikushiwa ne fi tushingulwike nangula ne fintu ifituponena ifyo ifyatubika emo imilimo yesu imoneka ukuba iya panshi kabili iishaba iikankala. Imilimo iya munkama kabili iya panshi yaliba iyapatwa kuli iwe; mulaba aba kusakamana, aba shatekanya, kabili aba shaikushiwa. Ifi fyonse fifuma kuli bukaitemwe.
“Abo bonse abena Klistu ababa aba kuinong’onya no kuilishanya lyonse, kabili aba moneka twati ba tonto-kanya ukuti insansa pamo ne cinso icansansa buseko lubembu, ta bakwata icintu ica bukapepa ubwa cishin-ka.”—Ibid., vol. 3, p. 334.
“Bushe indye ifingi apa na palya, pantu fileumfwika bwino, kuti nafukama shani kuli Lesa nokulomba ukungafwa mu mulimo wandi uwa kulemba, Ilyo nshikwete ubwishibilo ubwa kulondolola bu katubi [ubulili] bwandi? Bushe kuti na lomba Lesa ukusakamana icisendo icafina icili pa lufumo lwandi? Uku e kukana mu-cindika. Ici kuti caba kulomba ukwa kumpwishisha pa lukumbwa lwandi. Nomba ndwafye ifyo ntontonkanya ukuba ifya yana, kabili lyena kuti na mulomba ena ukumpela amaka aya kubomba umulimo uyo untu ampela ukucita”—Ibid., pp. 373, 374.
“Ilyo bu kapepa bwa kwa Klistu bwateka mu mutima, kampingu ala suminisha, kabili umutende ne nsansa filateka; ifisendo na mafya kuti fya mishinguluka, nomba muli ulubuto mu mupashi.”—Ibid., vol. 4, p. 47.
Ubwa Citatu
Umupundu Milimo 3
3. UKUFULUMUKA KUFITEYO IFYA SEKA
a. Bushe cipope nshi icikankala ico icaba icafwaikwa mukuba nobwampano ubwa cine na Klistu, Mukupusanako ne citetekelo icishashika ica mwishinafya? Yakobo 4:4.
“Bonse abo aba tendeka umweo wa bwina Klistu mukuba citika, mu kulekelesha ba kaisanga kulubali lwa mulwani, nangu fye amapange yabo aya ntanshi yaba shani. Kabili ukuba umusangu, uwa kufutika ku mulimo wakwa Lesa, caliba icabipisha ukucila imfwa, pantu cipilibula ukulufya umweo wa muyayaya.
“Abaume na banakashi abo ababa ne mittma ibili e bantu shetani abomba nabo bwino. Nangula fye benga kwata ilangulushi ilisuma pali bambi, bala ifungu shanya. Bonse abo aba lambatila kuli Lesa na ku cine bafwile ukwiminina ndi ku cine pantu caliba icalungama. Ukuyampanya pamo nabo aba sha shishiwa, kabili pa muku umowine ukuba uwa cinshinka ku Cine, tekuti cicitike. Tekuti twampane nabo aba leitumikila abene, abale bombela pa bwanshiko bwa calo, ukwabula ukulufya ubwa mpano bwesu na mpandamano wa kumulu. Kuti twaifumyako fwebene ku fiteyo fya mulwani, lelo ninshi twali fwantwa no ku cenwa, kabili ne cibelesho cesu calitola.”—The Review and Herald, April 19, 1898.
b. Mulandu nshi tufwile uku nukwila na maka umubele onse uwa kalumwa? Yakobo 4:5, 6.
“Akalema kamo aka kalamba aka mubele eko Shauli akwete kali kutemwa ukutashiwa. Aka kamubele ka-likwete ulwambu ulwa kutungulula imicitile yakwe pamo fye na matontonkanyo; fyonse ifyo alecita mwaliko aku kutemwa ukutashiwa no ku itutumuna. Umushinku wakwe uwa fibi nefya lungama wali mushinku uwa panshi uwa kutotelwa ukwaseka. Takwaba umuntu uwa ba no bucingo uyo iwikala ukuti enga sekesha abantu, kabili uyo uu shifwaya ukutashiwa na Lesa pa kubala.”—Patriarchs and Prophets, p. 650.
“Kali kalumwa e kalengele Shauli ukuba uwa bulanda kabili no kubika no bu tungulushi ubwali pe samba lya cipuna cakwe mubusanso. Fingi ifyabipa ifishinga soswa ifyo utumicitile utwabipa utwamibele twaleta mucalo cesu! Ubulwani bumo bwine ubwali mu mutima wakwa Shauli e bwa imishe umutima wakwa Kaino ku kul-wisha mu nyina Abeli, pa mulandu wakuti imilimo yakwa Abeli yali iya lungama, kabili Lesa ali mucindike, Nomba imilimo yakwe umwine (Kaino) yali iyabipa, kabili Lesa tamupalile. Akalumwa kafyalwa ku cilumba, nga cakuti ca suminishiwa mu mutima, cikalosha kulupato, kabili ne cifumamo kulola ku kulandula kabili no kwipaya.”—Ibid., p. 651.
“Ukunakila, ukutemwa, pamo fye no kutasha kuli Lesa kulasunga ukubalika kwa kasuba mu mutima, nangu-la ubushiku bwinga ba na makumbi lyonse. Ukuikanya elyo no lupanda lwakwa Klistu fili kuntanshi yenu. Bushe mu kasumbula ulupanda?”—Testimonies for the Church, vol. 4, p. 47.
Ubwa Cine
Umupundu Milimo 4
4. IBUTUKILO KABILI NO KU NAKILA
a. Cintu nshi ici kankala ico icitupela ifwe ukucinfya ukwakubelelela, ukwacine muli Klistu? Yakobo 4:7.
“Bambi balomfwa ukukabila ukwa kukonsolwela, kabili no kwishiba kwa uku ukukabila, kabili no kukabila kwaku pilibula umutima, ubulwi bulatendeka. Ukususha imifwaile yabo, limbi ifintu ifyo basala ifyakutemwa nagula ifyo bakabila ukucita, fila fwaya uku bikako amaka, Pali fyo epo abengi baba aba ku shinganshinga na-pamo ukunashiwa no ku bwelela kunuma. Lelo ubu bulwi bwacila mutima uyo wa pilibuka mucine. Tufwile ukulwisha amatunko kunse na mukati. Tufwile ukucinfya buine, ukutanika ulukumbwa no bufwayo; kabili no ku tendeka ubwa mpano bwa mupashi na Klistu. Nge fyo umusambo uu moneka uwafwa bausuntika ku cimuti ica mweo, efyo naifwe twingaba imisambo iya mweo iya mwanganshi iwa cishinka. Kabili ne fisabo ifya fumine muli Klistu fili no kufuma muli bonse ba kakonka wakwe. Panuma ubu ubwa mpano bwapangwa, kuti cabafye ica ku sungililwa mu kutwalilila muli, bucishinka, amaka aya ku shishimisha. Klistu alabonfya maka yakwe uku bakilila kabili no kucingilila ubwa mpano bwa mushilo, kabili aba shintilila pali wena, aba bembu abashaba no wakubafwa bafwile babombela palubali lwabo na maka aya shinashiwa, ngate ifyo Satana ukupitila mu bunkal-we, mumaka yakwe aya kufutika aka mupatula ena kuli Klistu.
“Cila Mwina Klistu afwile ukuba uwa ku icingilila mukutwalilila, uku lolekesha incende yonse iya mutima, apo Satana enga sangila apa kwingilila. Afwile ukulomba ubwafwilisho bwa buLesa, kabili pa nshita imo ine ukusala uku ci ncintila ukulemenena ku lubembu. Ukupitila mukupama, mucitetekelo, muku shipikisha , mukucula, kuti aba uwa kucinfya. Lelo lekeni e bukishe ukutila ukukwata ukucinfya, Klistu afwile aikala muli ena kabili naena muli klistu.”—Testimonies for the Church, vol. 5, p. 47.
b. Bushe Paulo abwekeshepo shani ubulondoloshi bwakwa Yakobo pa cikumine amaka ya kumupashi mu mweo wa bwina Klistu? Ba Roma 6:6–11.
“Ukuba na mano ya mu Calo, bukaitemwe, no lunkumbwa filonaula bu mupashi pamo ne myeo ya bantu bakwa Lesa.”—Ibid., vol. 1, p. 141.
“Tulefwaikwa icitetekelo icakosa sana kabili no kupepa mu maka. Tulefwaikwa ukufwa kuli buine, kabili mu mano elyo na mu mutima ukusungilila ukutemwa ukwa mucinshi ukwa mupusushi wesu. Nga twafwaya shikulu no mutima wesu onse tu kamusanga, kabili ne mitima yesu ikaba iya bengeshima no ku temwa kwa kwe. Buine bu katotobeshiwa muli bu cafye, Kabili Yesu akaba fyonse kabili muli fyonse ku mupashi. . . .
“Tuwfile uku palamina kuli Lesa. Tufwile ukuba bakabomba pamo nakwe, nga teifyo ubunake pamo ne filubo fi kamoneka muli fyonse ifyo tucita.”—Ibid., vol. 6, p. 51.
Ubwa Cisano
Umupundu Milimo 5
5. UKU SHIKITALA KWIPEPO ILYA TAMBALALA
a. Bulayonshi no ku papata ukufwile uku bwekeshiwapo kuli cila umo mubulwi ubwa kulwishanya ne mibele yesu iyabipa? Kolose 3:1–3; Yakobo 4:8, 9.
“Caliba icishinga citwa kuli onse ukwishiba icine elyo acilli na temwa icalo. Icalo cisa pakati kabo na Lesa, ukupofwisha imimwene kabili no ku fulunganya imyumfwile ya mubili ku mushinku uwa kuti caba ici shin-gacitwa kuli bena uku mona ifintu ifya mushilo. Lesa aleita ababa ifi aletila: ‘sangululeni iminwe yenu, Mwe ba-bembu; kabili sangululeni imitima yenu, mweba mitima ibili. Ilungulusheni, kabili losheni, kabili lileni: lekeni in-seko shenu shisanguke ukulosha, kabili insasa shenu ubulanda.’ Bonse aba kantanya iminwe yabo nefya ku-kowesha fya mucalo balefwaikwa uku isangulula ukufuma ku mukantana kwa ciko. Abo aba tontonkanya ukuti kuti batumikila icalo kabili lubali balitemwa Lesa baba ne mitima ibili. Nomba teti ba tumikile Lesa kabili na mamoni. Bantu aba mitima ibili, ukutemwa Lesa kabili no kulufya amano yonse aya ku shingamwa kwabo kuli Lesa, kabili bena baleitunga ukuba ba kakonka bakwa Yesu. Ta baba icintu cimo nangula ici nankwe. Baka lufya ifyalo fyonse fibili kanofye nga ba samba iminwe yabo no kusangulula imitima yabo ukupitila mu cumfwila ku-fipope ifya sanguluka ifyacine.”—Testimonies for the Church, vol. 1, pp. 530, 531.
b. Finshi ficitika nga twaicefya kuntanshi yakwa Lesa mukuinasha? Malumbo 34:18; 1 Petelo 5:6, 7.
“Nga cakuti nomba mwaicefya mwebene kuntanshi yakwa Lesa, no kuyebelela ifilubo, kabili twabwelela kuli wena no bufwayo bwa mutima mu mwisulo onse, lyena ulupwa lwenu kuti lwaba ulwa nsansa. Nga cakuti ta mucitileifi, lelo mwasala inshila shenu mwebene, insansa shenu shili pa mpela [pa kupwa].”—Ibid., vol. 2, p. 304.
Ubwa Mutanda
Umupundu Milimo 6
AMEPUSHO AYA KUYASUKILA CILA UMO
1. Ukuceceta mu kushika imifyaile yandi iyamukati, ni mu ncende nshi ningaba mumbi munda?
2. Lumbula po inshila shimo umo ama shiwi yesu ilingi ya langisha Klistu mububi.
3. Nimunshila nshi emo akalumwa kabela kukana kwa citetekelo—kabili umu salula kuli Lesa?
4. Cinshi nfwile ukufwila kuli bu ine pakuti mbe nomweo muli Klistu?
5. Bushe ici icisambililo cile supawila shani ifintu fimo ifituntulu efyo fwile ukucimfya?