1. ISUBILO Ubwa Ntanshi Umupundu milimo 22

a. Bushe busuma nshi ebo yakobo aishibilweko—kabili finshi efyo ifi filetweba pali Lesa? Yakobo 5:11. “[Shikulu] alalolela no kutemwa uku shinenuka ku kumfwa ku kuyebelela kwa wa lubanta kabili no kupokelela ukulapila kwabo. Ala lolela icibwesha ca matotelo yesu, Ngefyo nyina alolesha uku mwentula [uku musekela] kwa mwana uwa temwikwa nge cishibilo ca ku mwishiba. Kuti alenga ifwe uku mfwikisha ifyo umutima wakwe ufulukisha ifwe muli bucishinka kabili mu ku nakilila. Ala twita ifwe ukutwala amesho yesu ku nkumbu shakwe, amalanda yesu ku kutemwa kwakwe, ifilonda fyesu ku kuposha kwakwe, ubunake bwesu ku bukose bwakwe, ukukana kwata kwesu ku mwisulo wakwe. Tapatala apaba nangu umo uwalekeleshiwa uyo uwaishile kuli wena. ‘Baloleshe kuli wena, kabili balya fwilwe ne ifinso fyabo tafya lenegelwe insoni.’“Bonse abafwaya Lesa mu nkama mukweba shikulu ifyo balekabila kabili no ku papatila ubwa fwilisho, tab a ka papatile ibusha.”—Thoughts from the Mount of Blessing, pp. 84, 85. b. Bushe Yakobo abwekeshapo shani amashiwi yakwa Klistu pa ci kumine bucishinka? Yakobo 5:12; Mateo 5:37. “Fyonse ifyo abena Klistu bacita fifwile fyacitwa muku tambalala kwati fye ni mulubuto kasuba.”—Ibid., p. 68.

---

2. ICICETEKELO MUKULWIKANA NO BUMANKONSO Ubwa Cibili Cipundu milimo 23

a. Nga cakuti natulwala, Ni munshila nshi kabili mulandu nshi tufwile twa koseleshiwa ukwisa kuli kapela wamweo mukalamba? Yakobo 5:13–15; Malumbo 103:1–3. “Lesa alifye uwaipelesha uku bwesulusha ubumi kubalwele pali nomba ngalilyaline umupashi wamushilo wasosele amashiwi ukupitila muli shi malumbo. Kabili Klistu acili ni kondapa uwa nkumbu pali nomba ngefyo ali ilyo ali mubutumikishi bwa pa chalo. Muli wena mwaliba ubundapishi ubwa malwele yonse, uku bwesulusha amaka kuli onse uwafunshika. Abasambi bakwe aba panshita ino bali noku pepelela abalwele mucinefye ngefyo absambi bakale ba pepele. Kabili uku puputulwa kukakonkapo; pantu ‘Ipepo lya mucitetekelo lilapususha umul-wele.’ Twalikwata amaka ya mupashi wa mushilo, ubulayo ubwa mu kunakila ubwa citetekelo, ubwinga leta amalayo yakwa Lesa. Ubulayo bwakwa Lesa bwakutila, ‘Ba kabika amaboko pa balwele, kabili nabo ba ka-poshiwa’ (Marko 16:18), buli ubwacetekelwa pali nomba nge fyo cali mu nshita sha basambi.”—The Ministry of Healing, p. 226. b. Bushe ku lingananshi tu fwile twaibukila ilyo tu lefwaya ubumi? Malumbo 66:18. “Ta twalingilwa uluse lwakwa Shikulu, lelo ilyo twaipela kuli wena, ala tupokelela. Ali no kutubombelako kabili aka bomba ukupitila muli abo abamukonka.“Nomba kano fye ilyo twaikalila mu cumfwila ce shiwi lyakwe lyena kuti twaipusha ukufikilisha kwa ma-layo yakwe. . . . nga cakuti twaipela citika mu cumfwila ca mu mutima, amalayo yakwe tayenga fikilishiwa kuli ifwe.”—Ibid., p. 227.“Inshila iyo Klistu abombelemo yali kubila icebo, kabili no kwafwilisha abalecula ukupitila mukuposha kwa fisungusho. Nomba ninka mbishiwa ukutila teti tubombe muli uyu musango pali nomba; pantu Satana akalang-isha nao amaka yakwe ukupitila mu fisungusho. Aba bomfi bakwa Lesa ilelo tekuti babombe ukupitila mufisun-gusho, pantu uku bomba kwa kuposha kwa bufi ukwa fisungusho, ifyo ba kalatila fyabu Lesa, fili no kucitwa.“Pa mulandu waifi Shikulu alipanga inshila umo abantu bakwe bali noku sendelamo umulimo wa kuposha ku mubili mukwampanya ku kufundisha kwa cebo. Ifi patala no kwisulwa, kabili muli ififine mili no kuisuntinkan-ishiwa aba babomfi abali no kusenda umulimo wa bundapishi ubwa cishinka. Eico ulwambu ulwabamo ubu cin-go lukabikwa pali bonse abesa ku kundapwa.“Ubu e bwanshiko bwa kwa Shikuli ubo apanga umo imbila ya mulimo wa bu ndapishi uli no bo mbekelamo ku mipashi iyingi.”—Medical Ministry, p. 14.

---

3. IMITUNDU IBILI IYA KUPAMA IYAPUSANA Ubwa citatu Cipundu milimo 24

a. Lumbula umusango wa kuposha uwamaka untu kucabulanda tawaposwako amano. Yakobo 5:16. “Efyo bakwata ukuluba abo abatontonkanya ukuti ukuyebelela kwa membu kuli noku cefya umucinshi wabo, kabili no kutila ulwambu lwabo pa bantu ba nabo luli no kucefiwa. M kuluba, nangula bengamona ifilubo fyabo, abengi balafilwa ukuyebelela, nomba tabasakamna na ku filubo bacita kuli bambi, ifilenga imyeo yabo ukuba iya kalifiwa, kabili no kubika icinshingwa pa myeo yabambi. Taca kacene ubucindami bwenu nga cakuti mwa yebe-lela imembu shenu. Talukeniko kuli uku kuicindamikisha kwa wabufi. Poneneni pe libwe no kutobaulwa, Kabili Klistu ali no kumupela umucinshi wa cine uwa kumulu. Mwileka icilumba, uku imona icintu, nangula uku imona ubololoke ku talushe umo ku kuyebela imembu shakwe, Pakutila enga poka ubulayo. ‘U ufimba pa membu shakwe takashuke: Nomba u uyebelela no kutalukako aka belelwa uluse’ (Mapinda 28:13). Mwifisa nangu cimo kuli Shikulu, Kabili mwi lekelesha uku yebela imbembu shenu ku ba bwananyina. ‘Yebeleleni ifilubo fyenu umo no mu namkwe, kabili mu leipepelana, pa kuti mwinga poshiwa’ (Yakobo 5:16). Imembu ishingi takwaba ukuyebelela ishikesa kwata uku kumanya umubembu mu bushiku bwe lubululo ubwa ku lekelesha; ca wamapo uku yebelela imembu shenu pali nomba, uku shilumbula noku shileka, Ilyo ilambo lya kukonsolwela lilepapatila imwe mu cifulo cenu. Mwifilwa uku sambilila ubu fwayo bwakwa Lesa pali ici. Ubumi bwa mupashi obe kabili ne pusukilo lya bambi fya shintilila pa lubali mwabulapo pali uyu mulandu.”—Selected Messages, bk. 1, pp. 326, 327. b. Ilyo asakamikwe pa mulandu wabusangu bwali muluko lwakwe, finshi Eliya acitile—Kabili Lesa amu sungilile shani? 1 Isaha Mfumu 17:1–3. “Mu kulunguluka kwa mupashi [Eliya] alombele Lesa ukuti e ngalesha abantu aba abalecita ifyabipa, abo abali abatemwikwa pa nshita imo, pa kuleta ubupingushi pali bena, nga cingaba ica fwaikwa, pa kuti ben-galengwa uku kutuluka mu lubuto ulwacine ukutaluka kwabo ukwa Mulu. Afwaishe ukumona bena baletwa ku kulapila ilyo tabalati ba twalile mububifi ukufika ku kukalifya Lesa no kubonula umu pwilapo. . . .“Kuli Eliya kwalipelwe umulimo uwakutwala imbila kuli Ahabu iya bupingushi ukufuma ku mulu. . . . Kucipango [kwisano] talombele ukuti benga musuminisha, nangu ukulole ukuti benga bilisha ubabapo kwakwe. Uwafwele umwingila uwakakabala uyo uwalefwala ba kasesema ba inshita ilya, apililile ba malonda, mu icamoneke kwati tabaishibe, Kabili aiminine pa nshita iinono kuntanshi ya mfumu iya sungwike.”—Prophets and Kings, pp. 120, 121.

---

4. UKUSAMBILILAKO KULI ELIYA Ubwa Cine Umupundu Milimo 25

a. Mulandu nshi uyo amapepo yakwa Eliya kuli Lesa aya kwa lamusha uluko lwakwe ulwa sangwike ya pelelwa nge cakumwenako kuli ifwe? Yakobo 5:17. “Ukupapatwa ukwale bwekeshiwapo ilingi, ukwebaulwa, kabili nama busoko fyalifililwe ukuleta Israeli ku kulapila. Inshita yalishile ukuti Lesa afwile asosa kuli bena ukupitila mu bupingushi. Ilyo lyonse fye ba kapepa wa Baali paleitunga ukuti ifyuma fya kumulu, infula pamofye no mume, tafya fumine kuli Yehoba, lelo kumaka ayo ayatungulula ububumbo, kabili no ukutila kupitilafye mumaka ya kasuba eco icalo ciletela ifintu ifingi ifisuma, lyena icitiipu cakwa kwa Lesa cali no kuponena mukutwalilila mumaka pa ncende iya koweshiwe. Ulu-ko ulwabusangu ulwa bena Israeli lwali no kulangishiwa ubu pumbu bwa kucetekela mu maka yakwa Baali ngentulo ya mapalo ku fya mu calo. Ukusukilafye bapilibukila kuli Lesa no kulapila, kabili no kwishiba ena ukuti ekapela wa mapalo yonse, takwali no ku ponena pa mushili infula nangu umume.”—Prophets and Kings, p. 120. b. Panuma Israeli abukulwishe icumfwila cakwe Kuli Lesa, bushe amapepo yakwa Eliya yali shani ica ku mweko kuli ifwe? Yakobo 5:18; 1 Isha mfumu 18:39–45. “Imiku mutanda [Eliya] alipepele mu cishinka, kabili takwali icishibilo ukuti ipepo lyakwe lya lyaswikwe, nomba ne citetekelo icakosa alitwele uku papata kwakwe ku cipuna ca luse. Nga cakuti ali nenwike no ku nashiwa pa muku uwa lenga mutanda, ipepo lyakwe ngata lya yaswikwe, lelo ali shipikishe ukusukila ipepo lyakwe lya yasukwa. Twalikwata Lesa uyo ukutwi kwakwe takwaisalika ku kupapata kwesu; Kabili nga cakuti twacita umwabela imifwaile ye shiwi lyakwe, ali no kucindika icitetekelo cesu. Alefwaya ukukabila kwesu ku-pikulwe mukukabila kwakwe, kabili lyena kuti atupala mubucingo; pantu tatwale ululumbi kuli fwebene nga cakuti ipalo lyaba lyesu, lelo tukatwala amalumbo kuli Lesa. Lesa te lyonse asuka ampepo yesu umuku wa ku-balilapo ilyo twa kuta pali wena; pantu nga cakuti acita ifi, kuti twa lantontonkanya ukuti twa likwete insambu na mashuko kuma palo yonse ifyo abika pali ifwe. Mucifulo caku ceceta imitima yesu kukumona nga cakuti muli ububi ubotwasuminisha, Ububi bonse ubu citwa muli ifwe, Kuti twaba aba kuilekelesha, kabili twa filwa no ku kutuluka uku shintilila kwesu pali wena, kabili no kukabila kwesu ukwa bwafwilisho bwakwe.“Eliya ali uwa kuinasha ukusukila afikile pa mushinku apo teti ailumbanye umwine. Ici ecifwa apo Shikulu asukilapo amapepo yesu, pantu lyena tukapela ululumbi kuli wena.”—The SDA Bible Commentary [E. G. White Comments], vol. 2, pp. 1034, 1035.

---

5. UKUFUNGULULA UKUNAKILILA UKWAPALANA NO KWA KWA KLISTU Ubwa Cisano Umupundu Milimo 26

a. Pakati ka kunashiwa ukwabikwa pali iwe ku bantu aba filubo mucalo icawa, bushe kupapata nshi uko Yakobo aisalila muli kalata yakwe kuli ifwe? Yakobo 5:19, 20. “Mwilenga abaleluba ukunashiwa. Mwileka bunkosa mitwe bwa buFalise ukwisa no kucena munonko. Mwileka ukupumya ukwa bukali kwime mu malangulushi nangula mu mutima. Mwileka ukupumya ukunono kulangishiwe mwishiwi. Nga cakuti mwasosa ishiwi ilyenu mwebene, Nga cakuti mwaba ababula umutima umushaba ukusakamana, mukulangisha umutunganya no kukana cetekela, kuti caleta ubonaushi kuli munyina [ku mupashi.] Ico alekabila kuli munyina kuba no mutima wa nkumbu uwakwa ndume yakwe mukalamba [Kristu] kuku kumya umupashi wa bumuntu. Lekeni ena omfwe ukwikata mu maka ukwa kuboko kwa nkumbu, kabili no kumfwa mukutepelesha ati, Isa tupepe. Lesa akapela icibelesho icikankala kuli imwe bonse. Ipepo lituleta pamo umo no munakwe kabili pamo na Lesa. Kulubali lwesu, ipepo lituleta kuli Yesu, kabili ku wafun-shinka, kumu pashi uwa fininwa alapela amaka aya ku cimfya icalo, bu mubili, kabili no mulwani. Ipepo lila fumwapo ukusansa kwakwa Satana.“Ilyo umo ayaluka ukufuma ku kukana fikapo kwa bumuntu ku kulolesha kuli Yesu, uku pilibulwa kwabu Lesa kula citwa mu mubele. Umupashi wakwa Lesa uyo uubombela pa mutima ula upanga mu cipasho cakwe. Eico lekeni cibe kulwisha kwenu uku sumbula Yesu. Lekeni amenso ya kumalangulushi ya tungululwe ku ‘mwana wa mpanga uwa kwa Lesa, uyo ulesenda ulubembu lwa calo. ]Yohane 1:29. Kabili ilyo mwaibimba muli uyu mulimo, ibukisheni ukutila ‘Uyo uupilibula umu bembu ukufuma ku kuluba kwanshila yakwe, Aka pususha umupashi uku fuma kumfwa, kabili akafimba pa membu ishingi.’ Yakobo 5:20. . . .“Mu kwelela kwakwa Lesa umutima uwa filubo ula palamikwa ku mutima ukalamba uwa kutemwa uku shingapimwa. Ubusuma bwa nkumbu sha buLesa bulapita mu mupashi wa mubembu, Kabili ukufuma kuli ena ukuya mu mipashi ya bambi.”—Christ’s Object Lessons, pp. 250, 251.

AMEPUSHO AYA KUYASUKILA CILA MUNTU Ubwa mutanda Umupundu milimo 27

1. Nipanshita nshi mu mweo wandi emo namwene ubwingi bwa nkumbu shakwa Lesa kuli ine? 2. Bushe munshila nshi emo ningashininwa ukuba uwabumankonso pacikumine ubumi bwandi? 3. Bushe ipepo lyakwa Eliya lya yaswikwe shani ilyo apepeleko uluko lwakwe? 4. Mulandunshi eliya afwaikilwe ukupepa imiku ingi pakuti imfula inga bwela? 5. Nikuli nani uko mfwile ukuba no mubele uwankumbu ukucilamo, kabili mulandu nshi