1. UKUPAPATILA AMANO Ubwa ntanshi Ulusuba Lukalamba 6

a. Mulandu nshi tulekabilisha ukukwata amano ayacila pa mano ya buntu, kabili kuti ya kwata ukunonkwa shani? Yakobo 1:5.h “Tufwile twakwata ukuisubila ukunonomu fyo umuntu engacita elyo no ku kwata ukusubila apakalamba mufyo Lesa enga kwata ukucitila umupashi fye onse uwasumina. Akabilisha imwe ukusubila ifintu ifikalamba ukufuma kuli wene fye onse.”—Christ’s Object Lessons, p. 146.“Ukumfwa fye kwa mashimikilo isabata ne sabata, ukubelenga kwa cipingo libili libili, atemwa ukucilondo-lola, akashilwa pa kashilwa, tacili na kutunonsha ifwe na ngu fye abo abalecumfwa, kano fye twabika ifishinka fya cipingo mucibelesho cesu cilaumo. Ukumfwikisha, ubufwayo, amasakamike, fifwile fyakwata ukunakila ku kutungululwa ne cebo cakwa Lesa. Elyo ukupitila mukubomba kwa mupashi a mushiloifipope fya cebo cakwa Lesafili no kuba efipopefya mu mweo.“Ilyo uleipusha Lesa uku kwafwa, cindika kapususha obe ukupitila mukusumina ukutila na upokelela ipalo lyakwe. Amaka yonse fye, amano fye yonse, filetulolela ukutila tufilombe. Tufwile fye ukulomba.—The Minis-try of Healing, p. 514.

---

2. UKUKOSELESHIWA UKUPITILA MU KUCETEKELA Ubwa Cibili Ulusuba Lukalamba 7

a. Bushe kuti twata shani ukunonshiwa nga cakutila twakwata ukucindika amano yakwa Lesa ukutila yaliba ayacila pa mano yesu, na mu fintu fye ifya mubwikashi ubu? Mapinda 3:3–8. “ ‘Nga umo abulwa amano, lekeni alombe kuli Lesa untu apela fye ku bantu bonse, apabula no kwebaula, kabilii yakapelwa kuli wene,’ ubu ubulayon bwaliba ubukankala sana ukucila pali gold na sifele. Nga cakutila no mutima uwa kuicefya wa fwaya ukutungululwa ukwa BuLesa mu mafia yonse na mufya kupapusha, ishiwi lyakwe lya laya ukutila ubwasuko ubwacikuku bulu no kupelwa kuli iwe. Kabili ne cebo cakwe teti cifilwe. Umulu ne calo kuti fya kwata ukupita nomba icebo cakwe ta cakapite. Cetekela muli shikulu, lyena tawaka fulungsnishiwe atemwa ukulengwe insoni. Cisuma ukucetekela mu cebo ukucila ukubika icitekelo mu muntu. Cisuma ukucetekela muli shikulu ukucila ukubika icitetekelo mubana ba shamfumu.’go fye onse uwa makwebo tinga bamo“Umusango fye onse uwa cifulo twinga kwata, no musango fye uwa makwebo twingabamo, tufwile na nalyo line ukuba abaicefya sana na lyo line abakwata ubukabilo bwa kwafwiwa; tufwile fye ukushintilila pa ce-bo cakwa Lesa capwa, ukusumina fye mubupekanya kwakwe capwa no kuba bacishinka mukupongolwela imipashi yesu mwipepo. Nga washintilila, munyina uwatemwikwa ku kwiluka kobe, ilyo ulepita mu calo, uli no kusombola amalanda no kunashiwa. Cetekela mulishikulu no mutima obe onse, lyena ali no ku tungulula intam-pulo shbe mu mano, ne mi fwaile yobe ili no kukwata ubucingo mu calo cino ne calo icileisa. Ulekabilwa amano pamo no lubuto. Uli no kubula bumpanda mano bwakwa Lesa atemwa ubwa mutima obe; uli no kwendela munsase sha mulilo obe atemwa ukukolonganya ulubuto lwa buLesa ukufuma ku kasuba ka bulungami.”—Testimonies for the Church, vol. 5, p. 427. b. Mulandu nshi tufwile ukuifunya fwebene apakalamba mu kushintilila sana pa bantu bambi mukulan-gililwa ifya kucita? Yeremiah 17:5–8. Mulndu nshi? “Ilyo ifyakupapusha fyaisa, na mafya fyatwishila, mwilalosha ku muntu nse ukutila amwafwe. Ftonse cetekela muli Lesa. Ici icicitwa ca kweba amafya yesu bambi ku bantu capwa citupanga ukuba abanaka, kabili tacipela no bukose kuli bene. Cibika pali bene icisendo malanda yesu, ico tabengalenga ukwanguka. Tufwaya amaka, ya muntu umwinakuluba, kabili uukafwa, mucifulo cakuba na maka yakwa Lesa uwikalila ksbili uushili-ba When perplexities arise, and difficulties confront you, look not for help to humanity. Trust all with God. The practice of telling our difficulties to others only makes us weak, and brings no strength to them. It lays upon them the burden of our spiritual infirmities, which they cannot relieve. We seek the strength of erring, finite man, when we might have the strength of the unerring, infinite God.”—Christ’s Object Lessons, p. 146.

---

3. UKUFUNGULA UKUSHANGILA UKUKALAMBA Ubwa Citatu Ulusuba Lukalamba 8

a. Bushe mubelo nshi tufwile ukufikilisha ilintu Lesa talakwata ukwasuka ukupapata kwesu ? Yakobo 1:6 (first part); Mako 11:24. Londolola icakumwenako cimo umusago twinge fwaisha ukufungulula amaka muli uyu musango 1 korinto 6:3–5. “Abanono fye ebeluka ukushingamwa ukwaba pa pali ba Kakumba abanono abo abaenda ifiendo mu mu-limo wakwe. Ba munnyina ilingi balea aba ukufuma ukufuma pa mulimo ukuya mukuloleha pa tu milandu utunono, atemwa ukuya mukupwisha utu milandu utunono.ukupwisha amesho ya cilonganino, ifyo benga ip-wishisha abene fye beka.. ‘Umo pali imwe nga abulwa amano, alombe kuli Lesa, uupela fye, kabili ukwab-ulo kwebaula, kabili ya kapelwa kuli wene. Nomba alombele mu citetekelo , ukwabula ukutwishika .” afwile aba no mukosha kabili mukufwaisha. Nga tamuli ukushininkisha, aletwishikamo mukutwalilila nga cakutila shikulu ali no kucita nge fyo alaya lyena tapali ico akapokelelako.“Abengi balolesha kuli bakakumba wabo ukubaletela ulubuto pali bene, mu kucimona mukutontonkanya kwabo kwati iyi e nshila iya yanguka iya ku kwatilamo ulubuto ukucila ukuibikapo abene ukuya kuli Lesa pa lwabo. Aba balusa ifingi. Nga cakutila cila bushiku balekwata ukulakonka Kristu no kupanga nga katungulula wabo, kuti bakwata ukunonka amano ayatambalala aya bufwayo bwakwe, na muli ici kuti banonkelamo icibelesho icikankala. Pa kubulisha ici icibelesho. Aba bwananyina abengi abaitunga ukwishiba icine bendela munsase sha mulilo wakosha bambi; ta baishiba ifyo mupashi wa mushilo wakwa Lesa abomba kabili na mano ya bufwayo bwakwe, e mulandu wine cabela icayanguka kuli bena ukufuma ku cine. Tababa abaiminina bwino, pantu bacetekela muli bambi mu banonkela icibelesho ico bafwile ukukwata.”—Testimonies for the Church, vol. 2, pp. 643, 644. b. Ni ku cintu nshi uko icisumino ca bengi capashanishiwa abo icisumino cabo catendeka ukuwilawila? Yakobo 1:6 (icipande cakulekeleha); Ukutendeka 49:4 (icipande cantanshi). Bushe ici kuti twa cita-lukako shani? “Icisiminocabena kristu abengi cili no kuwilawila nga cakutila mu kutwalilla babalekesha ukulongana na mapepo.”—Ibid., vol. 4, p. 106.“Buleni icebo cakwa Lesa mukuba ngo bulayo kuli imwe. Bushe takwata ukulalika imwe ukukwisa kuli wene? Mwilakwata ukula suminisha imilandile muli imwe iya kulanda ukwabula isubilo kabili mu musango uwa kunashiwa. Nga mulecita ifi muli no kulusa apa kalamba. Nga mulekwata ukulolekesha pa fyo mulecimona no kuilishanya ilyo utu mafya no kutitikishiwa kwaisa, mulanga fye ifyo mwa ne citetekelo ico icaba icalwalaka-bili icanakuka..”—Christ’s Object Lessons, pp. 146, 147.

---

4. UKUTALUKA MU KUKWATA UMUTIMA UWA YAKANIKANA Ubwa Cine Ulusuba Lukalamba 9

a. Bushe kuti twa shininkisha shani ukutila ili pepo lya kulomba amano lili no kwasukwa? Luka 18:1; Yakobo1:6, 7. “[Ili] ipepo lya kulomba amano talifwile lyaba fye lipepo lya cikulu kupepa, ilya kutila lyafuma na mubongo lilya line fye mwalipwisha. Lipepo ililangisha ubukabilo ubo ubwaba ubwakosa ubwa mutima, ili pepwa mukushininkiha ukwa cishinka ukwakutila kuli ukubulisha amano ya kwishiba ubufwayo bwakwa Lesa.“Panuma ipepo na pangwa, nobwasuko ta bucitilwe palya pene, mwitendwa mukulolela no kuba abakune-nuka. Mwi wilawila, pantu icitetekelo cenu cakwata ukweshiwa, lambatileni fye ku bulayo, ‘Ena wa cishinka uyo uwa mwitile, uyo uuli no kucicita.’ Nga mukamfwila uwalepapata, landeni umulandu wenu, mukuba abashangila muco mulefwaya. Bushe ico mulelwisha cili icikankala kabili icakwafwa apa kalamba kuli imwe? Kwena efyo cili. Eco mwi nenuka, pantu icitetekelo cenu kuti cakwata ukweshiwa. Ico mulekabila nga cili icikankaala, ninshi kuti caba icakabilwa ukubikako amaka ayafikapo kabili aya mu kukosa. Mwali kwata ubulayo, loleni fye no kupepa. Twalilileni fye ne pepo lyenu lili no kwasukwa; pantu bushe te Lesa ewa kwata ukulaya? Nga kulefwaaikwa cimo icakutila mucite atemwa ukuposapo, ala muli no kucisanga ukutila ca cilapo umutengo nga mwacinonka. Mwa lyebwa fye mukutambalala ukutila nga muletwihika mwilakwata ukutontonkanya uku-tila muli no kupokelelako icintu kuli Lesa. Ubusoko bwalipelwa apa mukanaba no kutendwa, nomba ukwikalila fye mukukosa pa bulayo bwa kwa Lesa. Nga walomba alikukupelesha kabili ukwabula no kwebaulwa..“Apa epo abengi bapanga icilubo. Balafuma ku mulimo wabo, ne citetekelo cabo cilapelela. Uyu emulandu tabapokelela icily fye conse ukufuma kuli shikulu uyo waba entuntuko ya maka. Takufwile kwaba umuntu fye uli fye onse uwakuya mumfifi, ukulaipunaula nge mpofu, pantu Lesa alibikako ulubuto nga cakutila bali no kulupokelela munshila iyo umwine alusontela, te mukusala inshila yabo. Kuli bonse alekabila ukubomba kwa mukupikintika ukwa milimo yacila bushiku.” —Testimonies for the Church, vol. 2, pp. 130, 131. b. Mulandu nshi tufwile ukufuma mukuba aba mitima ibili? Yakobo 1:8; Malumbo 86:11. “Ilyo tukwata ukuitunga ukuba abena kristu, abengi bakwata umubelo wa calo pali bene, no kusakamana kwabo takwaba pali Lesa. Baba ne mitima ibili, mukwesha ukubombela Lesa na mamone pa muku umo wine. . . . mukwesha uku bombela imfumu shibili pa muku umo wine, tababa abafikapo mu micicitile yabo yonse, kabili tekuti bakwate ukucetekelwa . . . .“Ca cinonsho nshi ukusosa ifintu ifisuma, mukususha imilimo yakwa shetani, elyo pa muku umo wine kwaba ukwingila mukufikilisha amanshiko yakwe. Uku e kuba ne mitima ibili.” —The SDA Bible Commentary [E. G. White Comments], vol. 7, p. 938.

---

5. UKWIBUKISHA YAKOBO Ubwa Cisano Ulusuba Lukalamba 10

a. Bushe kristu alangishe shani amaka ayo tufwile ukubomfya pa kupela amapepo ya kupapata aya ku-lomba amaka aya kucita ubufwayo bwakwa Lesa? Mateo 11:12. “ ‘Ubufumu bwa mu mulu bwapatikishiwa, Na mupatikisha ba bupoka ku maka’ Uku kupatikishiwa kusenda umutima onse. Ukuba ne mitima ibili kuuba uwabula uwiminino pa cintu. Ubusalo, ukuikanya, filefwaikwa ku mulimo uwa kuipekanishisha. Ubwiluko na kampingu kuti fyakwata ukuminkana; nomba ubufwayo nga tabu-bikilwe mukubomba, tuli no kukwata ukufilwa. Amaka fye yonse ne myumfwile fifwile fyabikwa mu kubomba. Ukupimpa ne pepo ilyafikapo fifwile fyabula incende ya kuilekeleha no kukana bikako umutima. Kupitila fye mu maka umwaba ukufwaisha pamo no kuba ne citetekelo mu busuma bwakwa Kristu e mo twinga cimfisha, no kunonka ubufumu bwa mu mulu. Inshita ya kubomba kwesu ishele fye iipi. Kristu ali fye apepi no kwisa umuku wa cibili.”—The SDA Bible Commentary [E. G. White Comments], vol. 1, p. 1096.“Ku cishinka icikalamba ico lyaba lishuko lyesu ukucipokelela, tufwile, pesamba lya kutungululwa na maka yakwa mupashi wa mushilo, twabe nshila isha mweo umwakupitila ulubuto. Lyena kuti twapalamina ku cipuna ca luse; na ku kwata ukumona umukola mfula umwaba ubulayo, twakwata ufukama ne mitima iya petama, no ku fwaya ubufumu bwa mu mulu no mupatikisha wa bumupashi ubo buli no kuleta icilambu cabuko. Tukabupoka mu kupatikisha [mulukakala], nge fya citile Yakobo. Lyena imbila yesu ili no kuba maka aya kulosha kwipusu-kilo. Ukupapata kwasu kuli no kwisulamo ukfwaisha, umwaisula ukwiluka ukwabukabilo bwesu ubukalamba; kabili tatuli no kutanwa. Icine cili no kulangwa ukupitila mu mweo na mu mibelo, elyo na ku milomo iyo ya kwata uku kumishiwa ne laka lya mulilo ukufuma pa cipailo cakwa Lesa.“Elyo ici caisaba e cibelesho cesu, tuli no kufumishiwamo ubu buifwe [buine] twatemwisha ubwa panshi. Tuli no kufunya mu mitima yesu aya amaka aya bonaushi bwa bukaitemwe, no kwisushiwamo na matotelo no kulatasha. Kuli Lesa. Tuli no kusumbula shikulu, Lesa wa cikuku conse, uyo akwete ukukusha [ukusumbula] Kristu. Kabili ali no no kusokolola amaka yakwe ukupitila muli ifwe, mukulenga ifikwafya kufulilako ifyatwa mwi bala lyakwe ilya busombohi. Lesa aleita pa bantu bakwe ukuti ba kwate ukumusokolola..”—Reflecting Christ, p. 217.

IFIPUSHO FYA KU YASUKILA CILA UMO MU KUBWEKESHA Ubwa Mutanda Ulusuba Lukalamba 11

1. Londolola ifintu ifyaaba ifya fwaikwa mu kunonka amano aya kalamba ukufuma ku mulu. 2. Finshi ficitika ilyo twakwata ukwikushiwa pa kushintilila fye pa mano ya muntu? 3. Kuti na bombako shani ulubali lwandi mukulenga ba kakumba ukupemwinako pa kutila balekwatako inshita ya kuloleshako pa mipashi iyipya? 4. Ni muncende nshi isha mu mweo emo limbi kuti naba uwa mitima ibili ukucila pafyo na kwata uku-kutuluka? 5. Londolola amaka no bukankala bwaba muli uku kushomboka [ukushashala] kwakwa Yakobo kuli fwe banshiku sha kulekelesha.