MATUKU 2.300 A TSHIPROFETE “Tô ne hahita matuku, dinda ne dilolo, binunu bibidi ne nkama isatu, hashishe nebalengeje tshitendelelu” (Danyele 8: 14)
Bia kubala:
The Great Controversy, pp. 317–330, 409–422
“Aba bakalonda mu munya wa diyi dia tshiprofete bakamona ne ha mutu ha Yezu kulua ha buloba bua kujika kua matuku 2300 mu tshidimu tshia 1844, Kilisto wakabuela mu muaba mutambe tshijila mu tshitendelelu tshia mu diulu bua kukuata mudimu wa delengejibua wa ku nshikidilu”. - The Great Controversy, p. 422
1. TSHIKENA KUMONA TSHIA DANYELE, SHAPITA WA 8 Dia kumudilu03/05
a. N'tshinyi tshiakaleja Muprofete Danyele bua kulondangana kua malu a ha buloba ? Danyele 8: 3 – 14. N'diunvuija kayi diakafila muanjelo Gabiliele ? Danyele 8: 20 – 25“Munya wakatemena ha malu akatshidi alua . Danyele wakamona diunvuija dia tshikena kumona. Kakadi mua kunvua diunvuangana diakadi hankatshi ha bidimu makumi muanda mutekete bia buhika, bu muakamba Yelemiya ne, 'hahita bidimu 2300 hashishe nebalengeje tshitendelelu tshia Nzambi”. - Prophets and Kings, p. 554“[Danyele] wakayishibua kudi Nzambi mua kubala malu masokoka a mu matuku akatshidi alua ne kuâfunda bua ndelanganyi ya bantu yakadi ilua hashishe, mu binfuanyi, malu akadi mabuikile muyuki wa buloba ebu tô ne ku nshikidilu kua tshikondo”. - Ibid, p. 485b. Muanjelo wakunvuija binfuanyi bia tshimpanga, mbuji, ne bia nsengu. N'tshituha kayi tshia tshikena kumona tshiakadi katshiyi tshiunvuija Muprofete ? Danyele 8: 26, 27“Muanjelo wakatumibua, kulua kudi Danyele ne tshihatshila tshia ha buatshi tshia kumunvuija tshituha tshia tshikena kumona tshiakadiye kayi munvua mu shapita wa muanda mukulu, tshidi tshiamba bua tshikondo tshia, 'Hahita matuku, dinda ne dilolo, binunu bibidi ne nkama isatu, hashishe nebalengeje tshitendelelu' (Danyele 8: 14)”. - Great Controversy, p. 326
2. GABILIELE UDI UNVUIJA Dibidi04/05
a. Kunyima kua mutendelelu mukole wa Muprofete, n'tshinyi tshiakambila muanjelo Danyele – ne bua tshinyi bidi ne mushinga kutudi lelu ? Danyele 9: 20 – 23; 12: 3, 4, 9, 10“Bu mutudi tusemena ku nshikidilu wa muyiki wa buloba ebu, biprofete bifunda kudi Danyele bidi bilomba ntema yetu ya ha buayi, ne bumudibi biamba bua tshituha tshionso tshia tshikondo tshitudi bikalangana ne moyo. Nunku biprofete ebi bidi ne tshiakulamakajibua ne mayisha adi mu mukanda wa ndekelu wa mu Dihungila dihia-dihia. Nsatana wakalombola bantu bangi bua kuitabuja ne bituha bia tshiprofete tshia mifundu ya Danyele ne ya Yone wa Buakabuluibua kabiena mua kunvuika nansha. Kadi mulayi udi mutoke bua disanka dia ha buadi ne dilonda kuyila kua biprofete ebi. 'Bantu badi ne menji nebâjingulule' (Danyele 12: 10), biakadi biamba mu bikena kumona bia Danyele, biakadi ne buakumbushibua tshimanyinu (tshitampi) mu matuku a ku nshikidilu”. - Prophets and Kings, pp. 547, 548b. m'mushindu kayi udi matuku 2300 abadibua mu tshikondo tshia tshiprofete ne matahulula mu bituha bishilangane ? Yehezekele 4: 6; Nomba 14: 34; Danyele 9: 24 – 27“Muanjelo wakasunsula nunku mu bituha tshikondo tshia mbingu makumi muanda mutekete”. - The Review and Herald, 21 Mars 1907“Matuku 2300 akatuadija tshikondo tshiakela Mukelenge Atashasete mukenji wa dihingana tshiakabidi ne dibakakulula dia Yelushalema, mu tshitshia tshia hankatshi ha muvua wa luya ne wa mashika (Automne) tshia tshidimu tshi 457 ku mpala kua diledibua dia Kilisto. Kuangata bualu ebu bu mbangilu wa matuku 2300, biakadi mu diunvuangana dihuangane ne malu onso akadi mamana kuamba diambedi mu diunvuija dia tshikondo atshi tshidi mu Danyele 9: 25-27 Mbingu makumi asambombo ne tshitema, nkutuadija ku tshidimu tshia 483 bia mu bidimu 2300, biakadi bifika tô ne ku Mashiya, Muela manyi; ne dibatiza dia Kilisto ne diedibua manyi kudi Nyuma Muimpe mu tshidimu tshia 27 kunyima kua diledibua dia Kilisto, m'bikumbana menemene. Munkatshi mua lumingu lua muanda mutekete, Mashiya wakumbushibua (kushihibua). Bidimu bisatu ne tshituha, kunyima kua dibatiza diandi, Kilisto wakashihibua ku mutshi mutshiamakane, mu mbangilu wa tshidimu tshia 31 kunyima kua Kilisto.Mbingu makumi muanda mutekete, anyi bidimu 490, biakadi amu bua bena Yuda nkayabo. Hakajika tshikondo etshi (bidimu 490), bena Yuda bakakumbaja dihidia diabo dia Kilisto mu kushiha (kukengesha) bayidi bandi, ne bapostolo bakaya kudi bantu ba bisamba bia bende, m'mu tshidimu tshia 34. Bidimu 490 bia ku mpala bia mu 2300 biakakumbana, koku kushala bidimu 1810. Kubangishila ku tshidimu tshia 34 kunyima kua Kilisto, bidimu 1810 bidi biya tô ne mu tshidimu tshia 1844. Nunku, 'muanjelo wakamba ne, 'hashishe nebalengeje tshitendelelu' (Danyele 8: 14). Malu onso akalondangana menemene mu tshiprofete akakumbana mu tshikondo tshiawu kakuyi mpata”. - The Great Controversy, p. 410
3. BIDIMU NKAMA INAYI NE MAKUMI TSHITEMA Disatu05/05
a. M'bua tshihatshila kayi buakadi mbingu 70 ya tshiprofete mitahulula mu matuku 2300 ? Danyele 9: 25, 27a“Ku nyima kua Danyele muambila, 'bua kuteleja matshiu ku bualu ebu, ne kujingulula tshikena kumona' meyi a ku mpala a muanjelo adi,ne 'Bakukosela bantu bebe ne musoko webe wa tshijila mbingu makumi muanda mutekete' (Danyele 9: 23, 24). Diyi edi didi dikudimuna ne 'Bakukosela' didi diunvuika ne 'Bakumbusha'. Mbingu makumi muanda mutekete, idi ileja bidimu 490, bidi muanjelo muamba ne bidi biumbusha anu bua bena Yuda. Kadi m'biumbushila ku tshinyi? Bu muakadi matuku 2300 mikale anu tshikondo tshidi tshiamba mu shapita wa 8, n'tshiotshi tshikondo tshidi mbingu makumi muanda mutekete miumbusha mu matuku 2300, ne bikondo bibidi bidi ne tshia kubanga musangu umue. Mbingu makumi muanda mutekete yakadi miamba kudi muanjelo ne yakadi ituadija kubadibua tshikondo tshiakela Mukelenge (Atashesete) mukenji wa kuhingana mu Yelushalema ne kuibakulula Yelushalema. Bu bikala dituku dia mukenji ewu diheta, nunku, mbangilu wa tshikondo tshinene tshia matuku 2300, udi ne bua kujadikibua.“Mu Shipita wa muanda mutekete wa Mukanda wa Ezela, mukenji udi musangana mu nvesa wa 12 – 26. M'mukenji mukumbaja kudi Atashasete, mukelenge wa Pelasa, mu tshidimu tshia 457 ku mpala kua Kilisto. Kadi mu mukanda wa Ezela 6: 14, Nzubu wa Mukelenge ku Yelushalema wakadi muambibua ne bamuibaka 'bu muakadi mukenji wa Kolesha ne Dayawesha, ne Atashasete, mukelenge wa Pelasa. 'Bakelenge aba basatu, ewu kubanga ne mukenji, mukuabo kûshindika tshiakabidi, ne ewu kûkumbaja bumuakadi tshiprofete ne kuikala mbangilu wa bidimu 2300. Kuangata tshidimu etshi tshia 457 ku mpala kua Kilisto, tshikondo tshiakakumbana mukenji bu dituku dia mukenji, bituha bionso bia tshiprofete bidi bitangila mbingu makumi muanda mutekete, biakamueneshibua bikumbana”. - The Great Controversy, pp. 326, 327b. N'tshikondo kayi, ne m'mushindu kayi wakedibua Yezu manyi ? Luka 3: 1 – 3; Bienzedi 10: 38; Matayo 3: 16. (Mashiya [Mashiach mu tshiena Ebelu], Kilisto [Christos, mu tshiena Ngelika], m'biunvuija ne “Muedibue manyi).“Mukenji wa Atashasete wakabuela mu tshienzedi mu Automne wa tshidimu 457 ku mpala kua Kilisto. Ku dituku edi, bidimu 483 biakakumbana mu automne wa tshidimu tshia 27 kunyima kua Kilisto. Ku tshikondo etshi tshiprofete tshiakakumbana. Diyi 'Mashiya' didi diunvuija ne 'Muedibue manyi'. Mu Automne wa tshidimu tshia 27 Kilisto wakabatijibua kudi Yone ne kuheta diedibua manyi dia Nyuma.Mupostolo Petelo udi ujadika ne 'Nzambi wakela Yezu wa mu Nazaleta manyi ne Nyuma Muimpe ne bukole' (Bienzedi 10: 38). Ne Musungidi nkayandi wakamba ne: 'Nyuma wa Mukelenge udi hambidi hanyi, Bualu bua yeye wakangela manyi ha mutu ne, Ambila bantu bahele Lumu Luimpe' (Luka 4: 18)”. - Ibid, p. 327
4. LUMINGU LUA MAKUMI MUANDA MUTEKETE Dinayi06/05
a. Bilondeshila tshiprofete, N'tshinyi tshiakadi ne bua kumueneka kunyima kua diedibua manyi dia Yezu ne ndekelu wa lumingu lua makumi muanda mutekete ? Danyele 9: 27“'Lumingu' aha ludi lumingu lua ndekelu lua mbingu makumi muanda mutekete; m'bidimu muanda mutekete bia tshikondo tshiakadi tshihesha amu bena Yuda nkayabo. Tshikondo etshi n'tshiakadi tshibanga mu tshidimu tshia 27 kunyima kua Kilisto, tô ne mu tshidimu tshia 34 kunyima kua Kilisto, diambedi Kilisto mu buntu, ne hashishe mu bayidi bandi, Lumu Luimpe luakadi amu luambila bena Yuda nkayabo. bu muakadi bapostolo baya benda ne Lumu Luimpe lua Bukelenge, bulombodi bua Musungidi buakadi ne 'kanuyi mu njila wa bisamba bia bende, ne kanubuedi mu musoko wa Bena Samaleya: kadi nuye kudi mikoko idi mijimine ya nzubu wa Isalele' (Matayo 10: 5, 6)“'Hankatshi ha lumingu nealekeshe difila dia mulambu wa nyama mishiha ne wa bia kudia' (Danyele 9: 27). Mu tshidimu tshia 31 (kunyima kua Kilisto), bidimu bisatu ne tshituha kunyima kua dibatiza diandi, Mukelenge wetu wakahohedibua ha mutshi mutshiamakane. Ne mulambu muenene wa kufila ha Golgotha, ke ndekelu wa kufila kua milambu yakadi ifidibua munkatshi mua bidimu binunu binayi yakadi yamba ne ileja bua Muana wa mukoko wa Nzambi”. - The Great Controversy, pp. 327, 328“Munkatshi mua lumingu lua makumi muanda mutekete, Mashiya wakumbushibua. Bidimu bisatu ne tshituha kunyima kua dibatiza diandi, Kilisto wakahohedibua ku mutshi mutshiamakane mu tshidimu tshia 31. Mbingu makumi muanda mutekete, anyi bidimu 490, biakadi bihesha amu bena Yuda nkayabo. Ku nshikidilu wa kujika kua tshikondo etshi bena Yuda bakaleja hatoke kuhidia kuabo kua Kilisto, mu dikengesha ne dishiha dia bayidi bandi ne baprofete. Nunku bayidi ne baprofete bakaya kudi bantu ba bisamba bia bende m'mu tshidimu tshia 34”. - Ibid, p. 410b. Kunyima kua lufu lua Kilisto mu tshidimu tshia 31, bena Yuda bakashala ne tshikondo tshia kutetshibua bua bidimu 3 ½ . N'tshikondo kayi tshiakajika mbingu 70 ? Bienzedi 13: 46-48“Mbingu makumi muanda mutekete, anyi bidimu 490, biakadi anu bia bena Yuda nkayabo, biakajika bu mutuakumona mu tshidimu tshia 34. Mu tshikondo atshi mu tshienzedi tshia balombodi ba bena Yuda (Sanhédrin), tshisamba tshia Isalele tshiakaja hatoke kubenga kuatshi kua Lumu Luimpe mu kushiha kiua Stefane ne kukengesha balondi ba Kilisto. Ke bua nunku, Lumu Luimpe lua luhandu kaluakashala musangu mule kudi tshisamba tshisungula (bantu basungula), luakafidibua kudi bantu ha buloba. Bayidi, benzeja kudi tshinyangu bakanyema mu Yelushalema. Bakatangadika, bakendakana bamba diyi Lumu Luimpe' (Bienzedi 8: 4).- Ibid, p. 328“Tshibi tshidi bena Yuda babungi bakudimuna mutshima, tshiakadi tshikangila bantu ba bisamba bia bende, tshiakunzuludibua katataka. Ne bantu ba bisamba bia bende bakitabuja Lumu Luimpe, ne bakadi babala ne mushinga wa momumue ne bayidi bena Yuda, kakuyi bualu bua kutangila kutengudibua kua mu mubidi”. - The Acts of The Apostles, p. 136
5. TSHITENDELELU TSHILENGEJA Ditanu07/05
a. Matuku 2300 akafika ku ndekelu tshikondo kayi ? M'bualu kayi buakenzeka ? Danyele 8: 14“Mbingu makumi muanda mutekete – anyi bidimu 490 biakadi biumbushila mu 2300, kuakashala matuku 1810. Kunyima kua bidimu 490 bifike ku ndekelu, matuku 1810 akadi ne bua kukumbana. Kubanga ku tshidimu tshia 34 (kunyima kua Kilisto), bidimu 1810, biakaya tô ne mu 1844. Nunku matuku 2300 a mu Danyele 8: 14 adi mafike ku ndekelu mu 1844. Ku dijika dia tshikondo etshi tshinene tshia tshiprofete, ku dijadika dia muanjelo wa Nzambi, 'Nebalengeje tshitendelelu' (Danyele 8: 14). Nunku tshikondo tshia dilengeja dia tshitendelelu tshiakadi bantu ba buloba bujima bitabuje ne nedienzeke mu dihingana dia tshiakabidi dia Kilisto – diakamana kuenzeka”. - The Great Controversy, p. 328“Ha mutu ha kuhingana ha buloba ku nshikidilu kua matuku 2300 mu 1844, Kilisto wakabuela nunku mu muaba mutambe tshijila wa tshitendelelu tshia mu diulu bua kukumbaja mudimu wa ndekelu wa dilengeja udi ku mpala kua dihingana diandi dia tshiakabidi”. - Ibid, p. 422b. M'bualu kayi budi buenzeka katataka mu tshitendelelu tshia mu diulu ? Ebelu 4: 14 – 16; 7: 25; 9: 11, 12, 23, 24; Buakabuluibua 3: 7, 8. “Ndekelu wa matuku 2300 udi muenzeke mu 1844, udi ujadika tshiyole (lutatu) tshinene. Kadi katshia kuikale bualu bulelela bua se tshibi atshi tshia ditekemena ne luse bidi bantu bakeba bua kufika kudi Nzambi mukantshi mua bidimu lukama dikumi ne muanda mukulu, tshiakakangibua, ne tshikuabo kunzuludibua, ne Mufuidibua luse bua bubi, biakaheshibua kudi bantu ku buakuidi bua Kilisto mu muaba mutambe tshijila. Tshituha tshimue tshia mudimu wandi tshiakafika ku ndekelu, bua kushila tshikuabo muaba. 'N'tshibi tshia kunzululabo' tshia tshitendelelu tshia mu diulu, mudi Kilisto ukuata mudimu bua muntu mubi”. - Ibid, pp. 429, 430
Makonka a kuambulula dilesona Disambombo08/05
a. Buatshinyi tshiprofete tshia Danyele 8: 14 tshidi tshia mushinga mutambe;b. N'tshimanyinu kayi tshidi tshileja ne matuku 2300 a tshiprofete adi mikale bidimu bidi bibadibua ?c. M'mushindu kayi udi tshikondo tshia Kilisto ha buloba tshijadika tshidimu – dituku dimanya bu mukenji ? d. Bua tshinyi tshidimu tshia 34 (kunyima kua Kilisto) tshidi tshia mushinga mu tshiprofete e. Katshia ku 1844, m'bualu kayi buhite bunene buakatamba kudiunda mu moyo wa muena Kilisto ?