Orwakore Gi Bolruok “Kamano bende, un joma tindo, winjuru jodongo. Kendo uduto rwakuru law muolo, kuwinjoru ng’ato gi ng’ato; nikech Nyasaye tamo josunga, to omiyo joma muol ng’wono (1 Petro 5:5).”
Somo moketi:
Prophets and Kings, pp.143-153.
Early writings, pp. 56–58
“Jaloch mar polo norwakore owuon gi bolruok mar nyathi. Mani e kido mar Kristo.” – Testimonies, vol.5, p.422.
1. GIMA ELIJA NOBIRO TIMO Chak tichNovemba 11
a. Ang’o ma noketo e yo machiek chopo dwaro mar ngima mar Janabi Elija? 1Ruodhi 18:30,36.“Nyasaye nodwaro ni luorNe oting’ malo nyim ji kaka gima duong’ moloyo, kendo riekoNe mong’ado mondo ojiw e nyim wang’ oganda. Neno mar janabi Elija e got Karmel chiwo ranyisi mar jal ma nochung’ chuth ni Nyasaye kendo ni tichne e piny. Janabi no luongo Ruoth gi nyinge, Jehova Nyasaye, ma en owuon nochiwo mondo onyis dokNe piny kod kech. Elija luonge ni Nyasach Ibrahim, kod Isaka, kod Israel. Otimo ma mondo mi onyal chiewo e chuny joge madok chien rapar e yor bolruok mar Ruoth, kendo jiwogi ni adieri kuom moko mar ng’wonoNe miyudo nono. Elija lemo ni, ‘mi mondo ong’ere kawuono ni in e Nyasach jo Israel.’ Luor mar Nyasaye onego oting’ malo kaka gima duong’ moloyo, to janabi medo kwayo mondo tichne omed jiwo ....“Ngima Elija duto nochiwore mar loso gik moko manyien. Ne en dwol makok e thim mondo okwer richo kendo odwok chien apaka ma ketho dimbruok. Kendo kata obedo ni nobiro ir oganda kaka jakwer richo, otene nechiwo yath moa Gilead ni chunje man gi tuo mar richo mag jogo duto madwaro chang. Kindane ni duong’ mar Nyasaye kod hera ne matut ni od Israel kelo puonj mar tiegruok ni jogo duto ma kawuono gin jochung’ ni tich Nyasaye e piny.” – Loma Linda Messages, p.572
2. POGRUOK MANIE GOT KARMEL Tich AriyoNovemba 12
a. Pim ane lemo mar Elija e got Karmel kopogore gi mano mane oyudo oa kuom jokanyo mag Baal. – 1 Ruodhi 18:37-39; 26-29.“Koparo ne ji podho mose bedoe kuom kinde malach mose chiewo mirimb Jehova, Elija luongogi mondo gibol chunygi kendo lokore ni Nyasach kweregi, mondo kuong’ manie piny Israel ogol. Bang’e, kaluwore gi luor ma e nyim Nyasaye ma ok ne, noting’o bedene kochomo polo kendo lamo lemo mayot. Jodolo mag Baal nose kok kende buoyo wuok e dhogi kendo chikore chakre okinyi nyaka seche modeko modhiambo; to kaka Elija nolemo onge koko manono ma nowinji e wi Karmel. Nolemo ka gima nong’eyo ni Jehova nikanyo, janeno mar gik moko duto ma timore, jal ma chiko ite ni kwayone. Jo nabi mag Baal oselemo gi gero maonge winjruok. Elija to olemo e yo mayot kod teko, kokwayo Nyasaye mondo onyis tekone moloyo Baal, mondo mi Israel lokore duogo ire.” – Prophets and Kings, p.152.b. Kaka duoko mar lemb Elija nobiro piyo – to ok koth – mani puonjowa ang’o kaluwore gi yie kod tim? 1 Ruodhi 18:40-45.“Jatich nong’iyo seche ma Elija lemo. Nyadiuchiel noduogo koa ng’icho, kowacho, onge gimoro, onge boche polo, onge ranyisi mar koth. To janabi to ok noweyo lemo ka chunye otho. Nomedo nono ngimane, mondo one kama noremie ma ok omiyo Nyasaye luor, kendo nohulo richone, kendo kuom mano nodhi nyime chando chunye nyim Nyasaye, kong’iyo mondo one ranyisi ni lemone odwok. Kaka ne onono chunye, nonenore ka orem kendo orem kopimore owuon kendo e wang’ Nyasaye. Ne onenore ni en gima nono, kendo ni Nyasaye en gik moko duto; to kane ochopo kama okwerore owuon, komoko kuom Jawar kaka tekone makende kendo time makare, duoko nobiro .....“Podi ok nobedoe kinde makende e sigana mar piny moloyo kinde ma wadakieni ..... Gima wan, gima watimo, gima onego ochikwa kuom tichwa mabiro nyime, duto gin penjo ma podi ok oyangore, kendo ok wanyal yie bet ma onge gima watimo, ka ok wadew, ka ok obadhowa. Chuno ng’ato ka ng’ato mondo openjre niya, ‘chieng’ ma nyaka chieng’ to en ang’o ni an?’” – The Review and Herald, May 26,1891.
3. KIDO MABER MAR KRISTO NIE CHANDRUOK Tich AdekNovemba 13
a. Ere kaka Kristo pimo mago maluongore ni kanise ma kawuono? Isaiah 4:1. E sula makelo wach mokorni, en picha mane mochiw – kendo lweny mane mar chuny ma koro nie chandruok? Isaiah 3:7-9,16,22-25; Mathayo 5:27-29.“Hera mar ruakruok kelo chandruok ni dimbruok kendo miyo mon bedo ma ok nigi kido maber mar Kristo, ma nenore e rwakruok maber kod ritruok. Nanga mar nyisruok, mokalo tong’ nyading’eny medo gombo e chuny jal ma orwake kendo chiewo gombo mag ringruok e chuny jal ma ng’iye. Nyasaye neno ka kethruok mag timbe mabeyo thothne ikelo gi donjo e rwako nanga makelo ting’ruok kendo ma nono.” – Counsels on Health, p.602.“Piny obiro marach kuom nyisruok kod rwakrok masani kod bedo gi mor e chopo gombogi. Timo richo maonge tong’ kendo e yo makero luoro medore. Ang’o momiyo jo Kristo ok bi bedo jadier ni luong margi man malo!“Kristo neno wich kuot kuom joma wacho ni jolupNe. Ere kama wabedoe machal kode? Ere rwakruok manie winjruok gi dwaro mag Muma? Ok adwar richo mag ji kuoma kendo abiro miyo tung’ ywak madiera. Kuom higni asechiwo neno maler kendo mamiyo ng’ato ng’ado wach kuom wachni, e yor ndiko kendo ka achung’ kayalo. Podi ok aweyo lando rieko mar Nyasaye. Nyaka abed maler kuom remb ji duto. Bedo ni kido mar piny kod ting’ruok ema olocho chiegni e piny duto ok en rageng’ mondo ja Kristo achiel otim kaka jomoko. Nyasaye nowacho ni, ‘kik iluwri gi ji mathoth kuom timo maricho’ (Wuok 23:2).“Rwakruok masani ketho rieko marach kendo tieko ngima mar chuny ogandawa. Luwo rwakruok masani omako kanisewa mag Seventh Day Adventist kendo pogo jowa gi Nyasaye moloyo teko moro amora. Osenyisa ni chikewa mag kanisa orem miwuoro. Nyisruok duto mar rwakruok, ma wach Nyasaye odagi, onego obed ni en gima kanisa oketo kum. Ka podi ma dhi nyime, e nyim siem kod kwayo kod kwer, mar dhi nyime gi luwo dwaro mokethore, inyalo kawe kaka adieri ni chuny ok oriwore gi Kristo e yo moro amora. Ng’iruok, kendo ma kende e gima imiyo duong’ kendo ng’ato mawacho ni ja Kristo machal kamano biro miyo ji mathoth weyo Nyasaye.“Nitie richo malich ahinya kuomwa kaka oganda, ni wase miyo jo kaniswa thuolo mar rwakore e yo maok nie winjruok gi yiegi. Nyaka wachung’ piyo kendo loro dho ot ni gik ma ywayo ji mag rwakruok. Mak mana ka watimo ma, kanisewa biro bedo mayom yom e weche mag chuny, – Testimonies, vol.4, p.648.
4. RESRUOK OSINGI NI JOMA ODONG’ Tich Ang’wenNovemba 14
a. E winjruok gi 1 Timotheo 2:8-10, ere kaka wach mokor mar Isaiah 3 kod 4 oneno motelo locho mogik mar jo Nyasaye maler modong’? Isaiah 4:3,4.“Luwo ndiko kuom puonj kod tim e yo maler kendo mobolore ema onego onere kar dak kod rwakruok mar jogo duto moyie adiera makende mag kindeni.” – Testimonies, vol.5, p. 189.“Teko mar kit Nyasaye chiegni ni osea kuom thoth kanise. Wuodhe mag mor kod chiemo, tuke kod nyisruok manie kanisa, mor mitimo e kanisa, udi mabeyo, timo gik nyisruok, osegolo paro kuom Nyasaye. Lope kod mwandu kod tije mag piny otweyo paro, kendo gik mag ngima mochwere ok par kata matin.“Kata obedo ni nitie dok chien momedore mar yie kod kit dini, nitie jolup Kristo madier e kanisegi. Motelo ni biro mag buche mogik mag Nyasaye e piny biro bedoe chier mar kit Nyasaye kuom joge kaka e kinde machon mapodi ok one nyaka a kinde mag joote. Roho kod teko mar Nyasaye ibiro ol kuom nyithinde. E kinde go thoth ji biro pogore kuom kanisego ma hera mar piny ose kawo kar hera mar Nyasaye kod wachne. Thoth ji, jotich kaachiel kod oganda, biro rwako adiera madongo go gi mor ma Nyasaye ose miyo oland e kinde no mondo oik ji ni biro mar Ruoth mar ariyo.” – The Great Controversy, pp.463,464.b. Ere kaka mani en rayaw marwa e kinde mag chandruok? Isaiah 4:5,6; 33:14-16.“Ruoth ose nyisa e fweny, moluwore, ni en ataro mar muma mondo waik gik ma wanyalo konyerego edwarowa makalo e kinde mag chandruok. Naneno ni ka joma ler nigi chiemo ma giketo ni kindeno, kata e puothe, e kinde mag chandruok ka ligangla, kech, kod tuo marach nie piny, ibiro kaw koa kuomgi githuon, kendo joma welo biro kayo puothegi. Eka biro bedoe kinde marwa mar geno chuth kuom Nyasaye, kendo obiro ritowa. Naneno ni kuon kod pigwa biro bedoe kindeno, kendo ok wana chand gimoro, kendo kech ok nokawa. Ruoth osenyisa ni moko kuom nyithinde biro luor ka gineneo nengo chiemo idho, kendo gibiro ng’iewo chiemo kendo kanogi ni kinde mag chandruok. Eka e kinde mag dwaro, naneno ka gidhi kama ne gikanoe chiembgi kendo ng’iyo, kendo nosekelo kute, kendo nopong’ kod gik ma ngima, kendo ok owinjore tiyogo.” – Maranatha, p.181.
5. MUOLO E PINY MA LER ODINO WANG’ Tich AbichNovemba 15
a. Ere kaka Nyasaye keto e yo mchiek luongNe mogik ni joge modong’ mogik ma jo ratiro? Zefania 2:1-3; 3:8-13.b. E dwaro muolo kamano (Zefania 2:3), ang’o ma wanyalo puonjore kuom rieko mochiw ni jal maonge kidoni? 1 Petro 5:5.“Iparo chandruok kod masiche ma ok nitie; igero gik matindo machwanyi bedo masiche malich. Ma ok muolo ma Kristo nogwedho. En chando puodhruok, ng’anjo, rem kuom hera kod luor ni jonyuol. Muolo en ng’wono ma jaber, ikruok mar chandori ka iling’, ikruok mar timo kinda e masiche. Muolo otimo kinda kendo tiyo mar bedo mamor kata weche beyo kata richo. Muolo kinde duto goyo erokamano kendo loso wende ne owuon mag mor, kower mamit e chunye ni Nyasaye. Muolo biro timo kinda kata obedo ni dwarone ok ochopo kod gimarach motimne, kendo ok nochul kuor. Muolo ok eno ling’ kata loko kido. Loko kido en ataro mar muolo; nikech mani en kelo hinyruok kendo miyo jomoko lit, kendo ok kel mor ni en owuon.“Koroni eka idonjo e skund Kristo. In kod chiegni gimoro amora ma eka onego ipuonjri. Tinde ok irwakri mokalo tong’, to in kod kido mar ting’ruok. Idwaro mondo kik irwakri malich ahinya. Iparo ahinya kuom nanga moloyo kaka onego ipar ..... (Mathayo 11:28 onwo). Chiw ng’uti ni jok ma Kristo oketo kendo ibiro yudo e chiwruokni mor cha misetemo yudo ni in iwuon e wang’ yori iwuon ka iluwo dwaro ni in iwuon.Inyalo pong’ gi ilo ka ibiro kelo kata mana pachi e bwo dwaro mar Kristo. Onego kik ideki, to eyo machiegni inon chunyi iwuon kendo pile itho ni ng’iruok.” – Testimonies, vol.3, pp. 335–336.
PENJO MA OWINJORE INWO IN IWUON Tich AuchielNovemba 16
1. Ere kaka wanyalo pimo tich kod ote mar Elija kod marwa wuon?2. Ka nitie deko e dwoko lemo, ang’o makoro onego watim?3. Ere kaka nenruok mar rwakruokwa onego nyis luong marwa mar chuny?4. Kido mane ma nenore e rwakruok, kitwa, kod ute ji manok ma jo ratiro?5. Ere kaka wanyalo gero ng’wono madwarore mar muolo machalo gi mar Kristo?